Tempels & kloosters in Lhasa

Een reis naar Tibet staat al lang (heel lang) bovenaan de grote ‘reis-wensen-lijst’. Het land van het hoogste gebergte ter wereld, de plek van herkomst van het Tibetaanse boeddhisme en van mystieke landschappen. Maar ook het land van onderdrukking door China sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw en de verdreven Dalai Lama. Dit maakt het afreizen naar een land als Tibet erg dubbel. Profiteert de lokale bevolking wel voldoende van onze komst, in plaats van enkel de Chinese overheid? Worden de mensenrechten nu juist wel of niet beter van het buitenlands toerisme? En ga zo maar door. Een echt antwoord op deze vragen hadden (en hebben) wij niet en wij hebben derhalve besloten onze droom wel na te jagen, maar dan wel via een door Tibetanen gerunde reisorganisatie. Je bent in Tibet op dit moment sowieso verplicht om begeleid te reizen, de regels hieromtrent wijzigen nogal eens dus dit kan volgend jaar zomaar anders zijn. Maar links- of rechtsom zal China altijd profijt hebben bij het Tibetaans toerisme, al was het alleen maar door de aanschaf van een hele sloot “permits”. Met de behoefte om ook iets te zien van het meer afgelegen Tibet en de waanzinnige bergen hebben wij een tour geboekt voor 14 dagen, waarbij we tevens een drie-daagse hike rond Mount Kailash doen naast de ‘standaard’ (Tibet is per definitie niet standaard te noemen) route Lhasa-Shigatse-Everest Base Camp-Gyantse-Lhasa. Dit werd uiteindelijk een privétour, omdat er geen andere aanmeldingen waren.

Wij arriveren met een Chinese vertraging van zo’n twee uur in Lhasa, waar wij worden opgewacht door onze gids en chauffeur. Na een korte eerste kennismaking worden wij in circa anderhalf uur naar ons hotel in Lhasa gereden. Wij dachten nog dat de “permit” die wij per post hebben ontvangen alles is wat wij (of beter gezegd onze gids) nodig hebben in Tibet, maar dat valt tegen als wij de mega-envelop zien met de rest van de permits erin (plus tien kopieën per permit). Deze zijn nodig om ons langs alle checkpoints van de politie en het leger te loodsen. Heftig. Ook heftig is de wetenschap waarmee wij binnen twee uur verblijf in Tibet al zijn verrijkt: Chodak, onze gids in Tibet, en nog vele van zijn mede-Tibetanen mogen van de Chinese overheid niet reizen buiten Tibet: voor hen is het simpelweg nagenoeg onmogelijk om een paspoort te krijgen en van velen is het paspoort afgenomen.
De eerste check bij het Lhasa checkpoint verloopt soepel en we maken vanuit de auto kennis met het eerste deel van Lhasa: het lijkt China wel met de enorme (woon)torens en Chinese restaurants. De Chinese overheid probeert het voor Chinezen aantrekkelijk te maken om naar Tibet te migreren om zo ook de lokale cultuur beïnvloeden. Ook voor het Chinese toerisme wordt Tibet gedisneyficeerd (uiteraard door China zelf).

Wij worden afgezet bij een super net 4-sterren hotel (Tashi Norta) nabij de oude stad voor de eerste drie nachten. Dat is een meevaller, aangezien we rekening hielden met twee weken zeer ‘basic’ onderkomen (wij houden steeds Mongolië in ons achterhoofd als referentie bij dit soort trips). Gelukkig mogen wij ons in de stad vrij bewegen (zonder gids of vergunningen) en maken daar in de namiddag en avond dan ook dankbaar gebruik van voor een eerste verkenning van de stad. De sfeer in de oude stad van Lhasa is bijzonder. Overal lopen monniken en mensen in lokale klederdracht met kleine gebedsmolens en kralenkettingen in hun handen en de geur van wierook is overal te ruiken. Voor veel van deze mensen draait hun leven om de beleving van het Boeddhisme. Zij lopen bijvoorbeeld rondes (met de klok mee) om het Potala Paleis of de Jokhang tempel. De mensen op straat maken graag contact door breeduit te lachen of te zwaaien. Wij dineren bij een Nepalese tent (ook veel aanwezig in Tibet) – en tevens hotel – House of Shambhala, waar we ons weer tegoed doen aan onze Tibetaanse favoriet: momo’s! Uiteraard konden we ook de curry en het naanbrood niet laten staan. Aansluitend genieten we van de zonsondergang op het dak van het restaurant/hotel en drinken thee met een Nederlands gezin (reisverhalen en -ervaringen uitwisselen gaat nooit vervelen). Met ruim gevulde magen lopen wij terug naar ons hotel (waarbij overigens dezelfde verkeersregels gelden als in China: het recht van de sterkste).

Norbulingka

Fris en fruitig worden we de wakker na onze eerste nacht in Lhasa. De langzame acclimatisatie betaalt zich nu terug. Vandaag staat als eerste Norbulingka op het programma, het zomerpaleis van de Dalai Lama. Het complex is in 1755 gebouwd door Kälsang Gyatso, de zevende Dalai Lama. Rondom het paleis ligt een groot gebied aan tuinen. Op het moment dat wij het zomerpaleis bezoeken is het de laatste dag van een Tibetaans festival. In het kader van dit festival worden iedere dag Tibetaanse operavoorstellingen opgevoerd door verschillende Tibetaanse regio’s. Aan het einde van de week wordt de beste uitgekozen. Erg leuk om hier iets van mee te krijgen.

 

Drepung klooster

Na een rondleiding door het paleis en de tuinen gaan we door naar het Drepung klooster. Een van de weinige kloosters die tijdens de Culturele Revolutie niet volledig is neergehaald. In dit voor Tibet zeer belangrijke klooster leefde op het hoogtepunt 10.000 monniken tegelijk. Tegenwoordig is het klooster veel kleiner met een paar honderd monniken. De ronde door de verschillende vertrekken van het klooster is indrukwekkend, met diverse culturele relikwieën, prachtige beelden en muurschilderingen, de geur van wierook en gheeboter (gebruikt voor offeringen) en de aanwezige monniken. Vanaf het klooster hebben we tevens een aardig uitzicht over de stad.

Een indruk van het mooie Drepung klooster:

Sera klooster

Na een heerlijke lunch eindigen we de dag in het Sera klooster. Evenals het Drepung klooster, eens een van de drie grote kloosters van Tibet met duizenden monniken, nu wonen er nog enkele honderden in het Sera klooster. Wij waren er tijdens het dagelijkse ‘debatteren’ van de jonge monniken. Dit is eigenlijk het op ietwat theatrale (doch vermakelijke) wijze van elkaar overhoren door filosofiestudenten. Achterin de binnenplaats voert een aantal oudere monniken hetzelfde kunstje op. Het trekt redelijk wat toeristen, maar het is dan ook zeer vermakelijk.

De monniken in ‘debat’:

Barkor

De namiddag spenderen we zelfstandig in de oude binnenstad Barkor. In het midden van Barkor staat de Jokhang tempel. Deze staat voor morgen op het programma dus we beperken ons tot een ronde door de straatjes en we voegen ons bij de boeddhistische Tibetanen met hun rondes rondom de Jokhang (uiteraard weer met de klok mee). De ondergaande zon op dit spirituele plein geeft een magisch gevoel. Tegelijkertijd voelen we de onderdrukking. Niemand durft over de Dalai Lama te praten of over de keihard neergeslagen opstanden en zelfverbrandingen in 2008. Na deze indrukwekkende dag en een lekkere maaltijd bij een Tibetaanse familie thuis (Tibetan Family Kitchen, je komt er letterlijk via de keuken binnen) keren we ‘huiswaarts’ richting ons hotel.

Potala paleis

Een van de meest iconische plekken van Tibet moet toch wel het Potala paleis zijn, eens de zetel van de Tibetaanse regering. Het meer dan duizend kamers tellende bouwwerk torent boven de stad uit en de grootsheid ervan is van een afstand al indrukwekkend. Het complex is opgedeeld in het Witte paleis (de voormalige woonvertrekken van de Dalai Lama) en het Rode paleis (gebruikt voor religieuze doeleinden). Door de enorme populariteit van het paleis onder toeristen en pelgrims, is het aantal bezoekers per dag gelimiteerd. De dag voor het daadwerkelijke bezoek moet een toegangsbewijs worden gekocht, waar dan weer een specifieke tijd aan vast zit. Kom je later dan deze toegewezen tijd dan kan het zo zijn dat toegang wordt geweigerd. Bij binnenkomst van het paleis wordt de tijd van binnenkomst geregistreerd. We hebben exact een uur voor een ronde langs de opengestelde vertrekken. Ondanks deze zeer beperkte tijd, is een ronde door het Potala paleis een waanzinnig mooie ervaring. Alle sculpturen, muurschilderingen, tronen en andere zaken van religieuze betekenis maken een diepe indruk op ons.

 

Jokhang tempel

De 1.300 jaar oude Jokhang tempel is het spirituele hart van Tibet. Honderden pelgrims lopen rondes rondom de tempel, lopend of door middel van prostraties. Deze prostraties zijn voor boeddhisten de ultieme wijze van verering. Iedere meter bidden zij niet enkel rechtopstaand, maar wenden zich (vaak met plankjes of handschoenen aan om hun handen te beschermen) met benen tegen elkaar aan naar de grond totdat zij languit liggen met de armen naar voren. Vervolgens staan zij op en voeren een meter verder hetzelfde ritueel uit. De indrukwekkende Jokhang tempel huist het belangrijkste Tibetaanse boeddhabeeld.

De met goud versierde Jokhang tempel is het stralend middelpunt van de oude stad:

Lhasa laat op ons beiden een diepe indruk achter. De stad is voor veel boeddhisten van extreem spiritueel en religieus belang. Het is daarbij vreselijk om de verhalen van de onderdrukking te horen, van de monniken die zijn gearresteerd of zichzelf genoodzaakt zien tot zelfverbranding om aandacht te vragen voor de mensenrechten.

B&E